Śląscy naukowcy dowiedli, że hałdy węgla też emitują CO2

Jak informuje PAP na łamach serwisu Nauka w Polsce, śląscy naukowcy opracowali innowacyjny przyrząd mierzący emisję gazów cieplarnianych do atmosfery. Dzięki niemu wykazali, że nie tylko czynne instalacje przemysłowe, ale także zgromadzone na zwałowiskach powęglowe odpady emitują CO2. Wynalazek otrzymał srebrny medal na tegorocznych Światowych Targach Wynalazczości, Badań Naukowych i Nowych Technik, Brussels Innova, które odbyły się w listopadzie w Brukseli.

Naukowcy od dawna wiedzieli, że także hałdy są jednym ze źródeł emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Zjawisko nie było jednak zbadane, brakowało też metodologii i urządzeń pomiarowych. Specjaliści z GIG i Politechniki Śląskiej zajęli się tym tematem w ramach projektu Cool's - "System zarządzania likwidacją emisji CO2 ze zwałowisk odpadów powęglowych".

Na wyróżniony zestaw pomiarowy składają się m.in. miernik CO2 własnej produkcji, klosz desorpcyjny, anemometr ultradźwiękowy do pomiaru siły i róży wiatru, przepływomierz, pirometr optyczny oraz moduł zasilająco-rejestrujący. Umożliwia on pomiar, a następnie bilansowanie wypływu dwutlenku węgla z hałd górniczych w każdych warunkach, łącznie z pomiarem w obrębie tych obszarów, gdzie mogło dojść do samozagrzania lub samozapłonu resztek węgla.

Naukowcy przekonują, że ich wynalazek ma duże znaczenie praktyczne - monitorowanie emiterów gazów cieplarnianych, jakimi są składowiska powęglowych odpadów, umożliwia podjęcie działań służących zahamowaniu emisji do środowiska. Ma to nie tylko ekologiczne znaczenie, ale w wielu przypadkach jest ważne dla jakości życia w sąsiedztwie hałd, bo takie zwałowiska często wydzielają przykry zapach.

Projekt, w ramach którego badany jest poziom CO2 emitowanego z hałd, realizowany jest w ramach unijnego programu operacyjnego "Innowacyjna Gospodarka". Z badań wynika, że emisja CO2 jest najbardziej intensywna na zwałowiskach formujących się oraz ulegających intensywnemu utlenianiu, czyli tzw. zwałowiskach zapożarowanych. Chodzi o pożar w znaczeniu górniczym, gdy wewnątrz hałdy tlą się resztki węgla. Nie ma wówczas ognia, lecz dym i emisja gazów. Węgiel stanowi czasem nawet kilkadziesiąt procent masy składowanych na hałdach odpadów, więc zjawisko jest długotrwałe i trudne do opanowania.

Przed rozpoczęciem realizacji projektu nie dokonywano dokładnych szacunków poziomu emisji gazów cieplarnianych pochodzących z tego typu terenów. Wstępne, pilotażowe badania pokazują, że emisja może sięgać tysiąca ton CO2 rocznie na hektar powierzchni hałdy.

Realizowany przez naukowców z GIG projekt obejmuje wszechstronne działania, służące szczegółowemu rozpoznaniu skali zjawiska oraz opracowaniu i propagowaniu innowacyjnych technik i metod likwidacji emisji. To m.in. badania terenowe i pomiary oraz badania analityczne i studia technologiczne z wykorzystaniem najnowszych narzędzi informatycznych. Efektem mogą być zmiany w przepisach, umożliwiające przeciwdziałanie temu zjawisku.

Wg różnych źródeł, rocznie w Polsce powstaje ok. 16-30 mln ton odpadów pochodzących z górnictwa węgla kamiennego. Składuje się je na łącznej powierzchni ok. 4 tys. hektarów w ponad 200 obiektach. Obecnie na składowiskach w całej Polsce znajduje się ponad 700 mln ton odpadów z górnictwa węgla kamiennego. To ponad połowa wszystkich składowanych w kraju odpadów.

(bj)