TOMRA Sorting podsumowanie roku w gospodarce odpadami

Dobiega końca rok 2013, który dla całej branży przetwarzania odpadów, w tym odzysku i recyklingu, był rokiem rozpoczynającym głębokie przemiany systemowe. Rewolucyjne zmiany w dziedzinie gospodarki odpadami wskazują kierunki polityki państwa w obszarze ochrony środowiska na następne lata. Celem jest stanie się społeczeństwem recyklingu i racjonalny rozwój infrastruktury, zapewniającej efektywną i realną redukcję ilości odpadów kierowanych do składowania. Konieczne jest zwiększanie świadomości i poczucia odpowiedzialności za efekty. Polskę stać bowiem już dziś na wyższy standard i dbałość o środowisko. Dowodem na to są działające w Polsce instalacje, które już dziś znajdują się w gronie najnowocześniejszych i najbardziej efektywnych na świecie.

Jesteśmy w Polsce na początku drogi w budowaniu społeczeństwa recyklingu. Nowe regulacje prawne spowodowały rewolucję w całym systemie gospodarki odpadami. Już za 7 lat ponad 50% papieru, tworzyw sztucznych, metali i szkła ma zostać poddane recyklingowi czy ponownemu wykorzystaniu. Oznacza to konieczność wydzielenia rocznie nawet 3 mln ton wysokiej jakości frakcji materiałowych. Wartość ta wskazuje przełomowe zmiany w podejściu i oczekiwanym standardzie jakościowym postępowania z odpadami: priorytetem ma się stać odzysk, recykling oraz ponowne wykorzystywanie surowców wtórnych, natomiast składowanie ma być ostatecznością.

Określenie wysokości poziomów odzysku i redukcji ilości odpadów kierowanych  do składowania wskazuje kryteria, według których powinny być ocenianie działania podmiotów odpowiedzialnych za gospodarkę odpadami. Najważniejsze to skuteczność i efektywność procesów, przy uwzględnieniu priorytetów: środowisko, prawo, ekonomia.

Jeśli realnie chcemy osiągać określone poziomy odzysku i cele środowiskowe, należy zacząć oceniać kompleksowo efektywność procesów, a nie wyłącznie cenę za daną usługę czy przyjęcie na instalację, bez powiązania z osiąganym efektem. Kryterium ceny usługi odbioru i zagospodarowania odpadów czy procesu przetwarzania nie może być jedynym wskaźnikiem. Konieczne są też działania kontrolne w zakresie respektowania prawa i jego skuteczna egzekucja, tak aby ograniczać patologiczne i szkodzące rozwojowi odzysku i recyklingu, a nade wszystko środowisku, działania.

Optymistycznym akcentem jest natomiast fakt, że już można znaleźć w Polsce szereg przykładów pokazujących, iż osiąganie dobrych efektów, tzn. uwzględniających realizację założonych celów, przy zastosowaniu nowoczesnych i efektywnych rozwiązań, jest możliwe i nie musi wiązać się z nadmiernym obciążeniem mieszkańców. W gronie takich nowoczesnych i efektywnych instalacji, które już dziś stanowią światową czołówkę oraz są licznie wizytowane przez inwestorów zachodnich, poszukujących optymalnych rozwiązań problemów gospodarowania odpadami są m.in. instalacja w Bielsku - Białej, Siedliskach koło Ełku, w Elblągu czy w Warszawie w firmie Byś. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych rozwiązań technologicznych mogą one już dziś osiągać zakładane dopiero na rok 2020 poziomy odzysku i kierowania do ponownego wykorzystania i recyklingu ponad 50% masy papieru, tworzyw sztucznych, metali i szkła znajdujących się w odpadach komunalnych z gospodarstw domowych.

Tak określone poziomy stanowią ogromne wyzwanie, gdyż dziś w Polsce tylko kilka procent odpadów wytwarzanych w gospodarstwach domowych jest realnie kierowanych do recyklingu. Segregujemy i odzyskujemy zbyt mało, a w konsekwencji marnujemy warte wiele milionów złotych surowce. Należy bowiem pamiętać, że ze 100 000 ton odpadów komunalnych pochodzących z gospodarstw domowych możliwe jest uzyskanie takiej ilości i jakości frakcji materiałowych nadających się do recyklingu, których wartość sięga nawet kilku milionów złotych.

Kolejne obiekty mogące realizować tak ambitne cele w zakresie realizacji obowiązującego prawa powstają obecnie m. in. w Ostródzie, Tczewie, Krakowie, Tychach, Sosnowcu, Kępnie czy Gnieźnie.

Mimo widocznych tendencji do poszukiwania przez inwestorów nowych rozwiązań, pozwalających odzyskać więcej specyficznych, cennych frakcji materiałowych, ciągle uwarunkowania w gospodarce odpadami niewystarczająco wspierają podmioty specjalizujące się w profesjonalnym i faktycznym ograniczaniu ilości składowanych odpadów przez odzysk, recykling czy wykorzystanie energetyczne jako wtórnego paliwa stałego w przemyśle cementowym. Wyzwaniem z jakim muszą się bowiem mierzyć dziś instalacje jest zapewnienie sobie stałego strumienia odpadów.

Należy pilnie stworzyć warunki dla rozwoju sieci instalacji do unieszkodliwiania, przetwarzania i odzysku odpadów komunalnych oraz recyklingu, w szczególności tworzyw sztucznych. Wspierana musi być efektywność działań i procesów technologicznych oraz faktyczna redukcja składowanych odpadów.

Najbliższe 2- 3 lata będą sprawdzianem skuteczności działania i wdrażania „reformy śmieciowej",  zarówno dla administracji centralnej, gmin, jak i funkcjonujących w nowych realiach biznesowych przedsiębiorstw. Pokażą one na ile samorządy będą faktycznie stwarzać warunki dla modernizacji lub rozwoju nowych inwestycji, a przy tym realnego zwiększania ilości przeznaczonych do recyklingu frakcji materiałowych.

Od kierunku niezbędnych zmian w prawodawstwie, stworzenia stabilnych warunków dla rozwoju odzysku i recyklingu frakcji materiałowych, priorytetów i wymogów stawianych przez gminy, jakości i skuteczności systemu kontroli i egzekucji prawa, jak również od oczekiwań i świadomości społeczeństwa będzie zależało, na ile w perspektywie najbliższych lat uda nam dynamicznie rozwijać obszar recyklingu odpadów, a przez to skutecznie ograniczać prymitywne ich składowanie.

Sposób postępowania z odpadami pozwala ocenić podejście państwa i społeczeństwa do standardu życia czy szeroko pojętej ochrony środowiska. Wysokie standardy jakościowe w gospodarowaniu odpadami są domeną państw rozwiniętych i świadomych społeczeństw, dbających o zrównoważony rozwój. Należy mieć nadzieję, że w zakresie zagospodarowania odpadów komunalnych będziemy w stanie szybko nadrabiać dystans do najlepszych, nie tylko w zakresie osiąganych rezultatów, ale i efektywności.

(gz)