Człowiek zostawia piętno na krajobrazie

Europa jest jednym z najbardziej zalesionych regionów na świecie

Europejska Agencja Środowiska (EEA) opublikowała we wrześniu raport „Landscapes in transition. An account of 25 years of land cover change in Europe". Wynika z niego, że, choć poszczególne państwa członkowskie podejmują próbę ochrony gleby na swoim terytorium, to brakuje jednej, spójnej, kompleksowej polityki ochrony gleb na poziomie unijnym.

Gleba, nieodłącznie związana z krajobrazem i pokryciem terenu, jest fundamentem sektora produkcji żywności (90% produkcji żywności jest skorelowane z użytkowaniem gleb). Dlatego też gleba jest dobrem chronionym przez prawo. Wśród podanych w raporcie przykładów znajduje się polski przepis, w świetle którego lokalne władze mogą domagać się, aby wierzchnia warstwa gleby z gruntów ornych przekształcanych do celów innych niż rolnicze została przeniesiona w inne miejsce i tam zwiększyła żyzność innych gleb lub przyczyniła się do rekultywacji terenów zdegradowanych.

Widocznym trendem w europejskim krajobrazie jest ekspansja obszarów miejskich (tj. drogi, linie kolejowe, parki przemysłowe, mieszkalnictwo), które zajmują tereny z cennymi glebami oraz powodują fragmentację krajobrazu. Autorzy raportu dodają, że biorąc pod uwagę stosunek zajętej przez antropogeniczne formy pokrycia terenu przestrzeni do liczby mieszkańców, miasta są bardziej efektywne niż obszary wiejskie.

Jednocześnie z dostępnych danych dotyczących pokrycia terenu wynika, że powierzchnia europejskich lasów wzrosła od lat 60. XX wieku. Dzisiaj Europa jest jednym z najbardziej zalesionych regionów na świecie – ponad 42% powierzchni. Jednakże obserwuje się też intensyfikację prowadzonej gospodarki leśnej, co może skutkować obniżeniem jakości ekosystemów leśnych i dlatego powinno być równoważone przez zabiegi ochronne.

Ważną kwestią, na którą zwrócono uwagę w raporcie, jest rosnąca ilość powierzchni nieprzepuszczalnych, będących wynikiem antropogenicznego przekształcania krajobrazu. Problem ten dotyka nie tylko obszarów miejskich, ale także peryferyjnych – np. szlaki komunikacyjne, wybetonowane parkingi czy podwórka.

Przeprowadzanie konkretnych działań leży nie tylko w gestii władz unijnych i państwowych, ale także lokalnych samorządów. Co więcej, autorzy raportu wyrażają przekonanie, że w przypadku przedsięwzięć o małej skali, takich jak rolnictwo miejskie, z inicjatywą do władz samorządowych mogą wyjść sami mieszkańcy.

(mk)