Czescy naukowcy pomogą w utylizacji toksycznych odpadów w Jaworznie

Stworzona przez czeskich naukowców przenośna instalacja do unieszkodliwiania toksycznych odpadów pomoże w utylizacji szkodliwych pozostałości po zakładach azotowych w Jaworznie. To część międzynarodowego projektu Foks, służącego ochronie wód podziemnych.

W ubiegłym roku naukowcy z Instytutu Zdrowia Publicznego w Ostrawie pobrali w Jaworznie próbki chemikaliów, które przebadano w Instytucie Podstawowych Procesów Chemicznych w Pradze. Jak powiedział Marcin Tosza z wydziału inwestycji miejskich magistratu w Jaworznie, Czechom udało się, zarówno w skali laboratoryjnej, jak i w warunkach polowych, oczyścić odpady do formy neutralnej dla środowiska.

Wkrótce w mieście stanie mobilna instalacja do unieszkodliwiania chemikaliów, która będzie pracowała przez miesiąc, utylizując w tym czasie 1 tonę niebezpiecznych odpadów. Unieszkodliwianie odpadów czeską metodą będzie polegało na wyrwaniu chloru, który w połączeniu ze związkami organicznymi tworzy toksyczne substancje. Używa się do tego miedzi oraz aktywnego węgla. Reaktor, w którym odbywa się proces, jest hermetycznie zamknięty, a panująca w nim temperatura trzystu stopni Celsjusza oraz lekkie nadciśnienie prowadzą do neutralizacji szkodliwych związków. W procesie powstaje pozostałość wolna od toksyn oraz bezpieczne paliwo w postaci bryłek węglowych, które można wykorzystać w elektrowni do produkcji prądu.

W tym roku przewidziana jest także realizacja dwóch innych przedsięwzięć w ramach projektu Foks, które mają pomóc w neutralizacji związków chemicznych w wodach gruntowych. Od kwietnia tego roku w rejonie Zakładów Chemicznych Organika Azot działa już próbna tzw. bariera remediacyjna. Główną część instalacji stanowi przepuszczalna bariera z aktywnego materiału, który dzięki specyficznym własnościom fizycznym i chemicznym oczyszcza wody podziemne. W najbliższym czasie, na powierzchni 500 m2, powstanie też poletko tzw. fitoremediacji, którego zadaniem będzie rozkład pestycydów, przy wykorzystaniu roślin akumulujących i rozkładających zanieczyszczenia.

W programie badawczym Foks wykorzystane są najnowsze metody badań wód podziemnych, powierzchniowych i gruntów oraz destrukcji zanieczyszczeń. Większość kosztów przedsięwzięć podejmowanych w ramach projektu pokrywają środki unijne. Koszty kompleksowej utylizacji odpadów nie są na razie znane. Będzie to zależało od możliwości technicznych zastosowanych do tego instalacji oraz wielkości zużycia związków miedziowych i węgla aktywnego, niezbędnych w tym procesie.

W Jaworznie prowadzona przez ponad 80 lat produkcja chemicznych środków ochrony roślin, m.in. DDT i lindanu, wiązała się z powstawaniem odpadów, w tym pestycydów, w większości wyrzucanych na nieuszczelnione podłoże. Około 200 tys. ton zanieczyszczeń, w tym ok. 40 tys. odpadów groźnego pestycydu HCH - znajdują się w kilku punktach miasta. W ramach programu, do 2011 r. szczegółowo zbadane mają zostać wszystkie składowiska na ok. 50 ha terenów należących do różnych właścicieli.

W Jaworznie największe zagrożenie ekologiczne dotyczy Centralnego Składowiska Odpadów zlokalizowanego w nieuszczelnionym wyrobisku popiaskowym "Rudna Góra", z którego toksyczne związki przenikają do wód gruntowych i rzek. Od maja 2007 r. na składowisko nie trafiają już odpady. Od listopada 2006 r. obserwowany był też niepokojący wzrost stężeń pestycydów chloroorganicznych w pobliskiej rzece Wąwolnicy.

Unijny projekt badawczy Foks przychodzi z pomocą instytucjom odpowiedzialnym za osiągnięcie celów Ramowej Dyrektywy Wodnej UE na terenach przemysłowych. Wypracowana w wyniku badań procedura ochrony wód podziemnych zostanie zademonstrowana i zastosowana pilotażowo na pięciu wybranych terenach w Polsce, Niemczech, Włoszech i Czechach.




(mm)