Termin złożenia wniosku o odroczenie terminu płatności administracyjnej kary pieniężnej

Zgodnie z art. 318 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), zwanej dalej „POŚ", wniosek o odroczenie terminu płatności administracyjnej kary pieniężnej powinien zostać złożony do właściwego organu przed upływem terminu, w którym kara ta powinna być uiszczona. Zgodnie natomiast z art. 281 ust. 3 POŚ termin płatności administracyjnej kary pieniężnej wynosi 14 dni od dnia, w którym decyzja o wymiarze kary stała się ostateczna.

Wedle art. 16 ust. 1 Kodeksu postępowania administracyjnego („k.p.a."), decyzja jest ostateczna, gdy nie przysługuje od niej odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy dotyczy jedynie decyzji wydanych w pierwszej instancji przez samorządowe kolegium odwoławcze lub ministra).

Należy zauważyć, że kwestia rozpoczęcia biegu terminu do złożenia wniosku o odroczenie terminu płatności kary pieniężnej nie budzi wątpliwości w sytuacji, gdy od decyzji o wymiarze tej kary nie wniesiono odwołania. W takim przypadku termin ten biegnie od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin do wniesienia odwołania od decyzji o wymiarze kary. Wątpliwości pojawiają się natomiast przy ustaleniu początku biegu przedmiotowego terminu w sytuacji, gdy od decyzji o wymiarze kary wniesiono odwołanie, a instancja odwoławcza utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję.

Na początku należy wskazać, że w związku z tym, że od decyzji przysługuje odwołanie tylko do jednej instancji (por. art. 127 ust. 1 k.p.a.), decyzja utrzymana w mocy przez organ drugiej instancji (odwoławczej) jest ostateczna.

Należy jednak zastanowić się nad tym, w jakim dokładnie momencie decyzja ta staje się ostateczna, a ściślej – kiedy ostateczna decyzja wywołuje skutki z nią związane – z chwilą daty wydania decyzji organu odwoławczego, czy też daty uzewnętrznienia tej decyzji –doręczenia lub ogłoszenia jej stronie. Kwestia ta z uwagi na brzmienie art. 281 ust. 3 POŚ ma decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia omawianego problemu.

Udzielając odpowiedzi na powyższe pytanie należy wskazać, iż decyzja administracyjna jest zewnętrznym aktem administracyjnym skierowanym do indywidualnie oznaczonego adresata. Jako akt zewnętrzny, kierowany do konkretnego podmiotu musi być odpowiednio zakomunikowany jego adresatowi, poprzez doręczenie w formie pisemnej lub ustne ogłoszenie.[1] Przy czym z prawnego punktu widzenia obojętne jest, czy adresat zapoznał się z treścią decyzji.

Zgodnie z art. 110 k.p.a. „organ administracji publicznej, który wydał decyzję, jest nią związany od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia, o ile kodeks nie stanowi inaczej." W związku z tym należy stwierdzić, iż decyzja administracyjna wiąże organ, który ją wydał, dopiero od momentu jej doręczenia lub ogłoszenia. To samo odnosi się do stron postępowania.[2]

W doktrynie wskazuje się również, że od chwili wydania decyzji do chwili jej doręczenia, akt ten nie wywołuje żadnych skutków prawnych, gdyż mimo iż „istnieje w przepisanym kształcie, to jednak nie wyszedł na zewnątrz, poza organ administracyjny."[3] 

Stanowisko to potwierdza judykatura. W tym zakresie można wskazać między innymi na postanowienie NSA z dnia 5 listopada 1998 r., zgodnie z którym „dopiero doręczenie decyzji stronom rodzi związane z nią skutki materialne i procesowe,"[4] albo wyrok NSA z dnia 15 lipca 2010 r., w którym wskazuje się, iż  „decyzja niewątpliwie wywołuje skutki prawne dopiero z chwilą wprowadzenia jej do obrotu prawnego w drodze doręczenia lub jej ogłoszenia." [5]

W wyroku z dnia 15 lipca 2010 r. NSA wskazał ponadto, iż „prawidłowe doręczenie decyzji i umożliwienie w ten sposób adresatowi zapoznanie się z jej treścią kończy proces decyzyjny oraz załatwia sprawę w rozumieniu art. 104 k.p.a.,"[6] co natomiast prowadzi do stworzenia nowej sytuacji procesowej strony, która po otrzymaniu decyzji, w zależności od zawartego w niej rozstrzygnięcia, może rozważyć skorzystanie bądź też nieskorzystanie z przysługujących jej w odniesieniu do tejże decyzji środków prawnych.[7]

Reasumując, do chwili doręczenia decyzji stronie, akt ten nie wywołuje skutków prawnych. Dopiero doręczenie decyzji powoduje „wprowadzenie jej do obrotu" oraz skutek w postaci załatwienia sprawy administracyjnej.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że to moment skutecznego doręczenia decyzji jest chwilą, w której decyzja ta niejako wchodzi w życie, a więc wywołuje skutki prawne związane z ostatecznością bądź też z niej wynikające, a nie moment jej wydania, znajdujący odzwierciedlenie w dacie umieszczonej na decyzji.

W konsekwencji termin płatności administracyjnej kary pieniężnej nie może rozpocząć swojego biegu przed doręczeniem stronie decyzji, od której nie przysługuje odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, bowiem mimo, iż decyzja taka została wydana już wcześniej i bez konieczności upływu dodatkowych terminów jest ostateczną, to dopóki nie zostanie ona doręczona stronie, nie wiąże ani jej ani organu, a tym samym nie wywołuje skutków prawnych z nią związanych (tutaj skutkiem tym jest rozpoczęcie biegu terminu do uiszczenia administracyjnej kary pieniężnej). Odmienna interpretacja pozbawiałaby racjonalności regulacji z art. 281 ust. 3 POŚ in fine.

Zatem wniosek o odroczenie terminu płatności administracyjnej kary pieniężnej, wymierzonej decyzją utrzymaną w mocy przez organ odwoławczy, należy złożyć przed upływem 14 dni od doręczenia lub ogłoszenia stronie decyzji instancji odwoławczej.

[1] Por. m.in. J. Borkowski (w:) Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, B. Adamiak, J. Borkowski, Warszawa 2011, s. 445; Cz. Martysz, Komentarz do art. 110 Kodeksu postępowania administracyjnego (w:) Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, T. II, Komentarz do art. 104-269, LEX 2010.

[2] Tak Cz. Martysz, Komentarz do art. 110 Kodeksu postępowania administracyjnego (w:) Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, T. II, Komentarz do art. 104-269, LEX 2010. Podobnie J. Borkowski (w:) Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, B. Adamiak, J. Borkowski, Warszawa 2011, s. 446; M. Dyl (w:) Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, pod. red. M. Wierzbowskiego, A. Wiktorowskiej, Warszawa 2011, s. 606.

[3] Cz. Martysz, Komentarz do art. 110 Kodeksu postępowania administracyjnego (w:) Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, T. II, Komentarz do art. 104-269, LEX 2010. Tak też J. Borkowski (w) Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, B. Adamiak, J. Borkowski, Warszawa 2011, s. 446; M. Dyl (w:) Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, pod. red. M. Wierzbowskiego, A. Wiktorowskiej, Warszawa 2011, s. 606 i n.

[4] postanowienie NSA z dnia 5.10.1998 r. II SAB 60/98, www.orzeczenia-nsa.pl

[5] wyrok NSA z dnia 15.07.2010 r., I OSK 216/10, LEX nr 672894. Podobnie wyrok NSA z dnia 16.04.2002 r., III SA 2612/00, opubl. Legalis, wyrok WSA w Warszawie z dnia 22.11.2005 r., II SA/Wa 1591/05, LEX nr 192504;  wyrok WSA w Olsztynie z dnia 18.02.2010 r., II SA/Ol 961/09, opubl. Legalis.

[6] wyrok NSA z dnia 15.07.2010 r., I OSK 216/10, LEX nr 672894. Podobnie wyrok WSA w Warszawie z dnia 22.11.2005 r., II SA/Wa 1591/05, LEX nr 192504;  J. Borkowski (w) Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, B. Adamiak, J. Borkowski, Warszawa 2011, s. 445.

[7] Por. wyrok WSA w Gliwicach z dnia 30.07.2009 r., IV SA/Gl 53/09, LEX nr 514455; Cz. Martysz, Komentarz do art. 110 Kodeksu postępowania administracyjnego (w:) Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, T. II, Komentarz do art. 104-269, LEX 2010; M. Dyl (w:) Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, pod. red. M. Wierzbowskiego, A. Wiktorowskiej, Warszawa 2011, s. 607.