Efektywność energetyczna – narzędzie do realizacji CSR w zakresie ochrony środowiska

Duża część zachęt podatkowych w zakresie działań CSR, nie tylko w obszarze środowiskowym, ale i biznesowym ukierunkowana jest na ochronę środowiska naturalnego. Najczęściej dotyczą one zmniejszania emisji CO2, oszczędzania energii i produkcji zielonej energii, a także poprawy efektywności zużycia energii i termomodernizacji budynków. W Polsce, system podatkowy w niewielkim stopniu wspiera działania firm związane z ochroną środowiska.

To, jakie zachęty oferuje przedsiębiorcom państwo i jak nasz kraj wygląda na tle Europy omawia raport pt. Przegląd zachęt podatkowych w konteście CSR w wybranych krajach europejskich. Analiza przygotowana została przez firmę doradczą Accreo Taxand we współpracy z biurami Taxand w: Rumunii, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Grecji, Francji, Finlandii, Belgii, Norwegii i na Ukrainie.

Konsumenci coraz częściej zwracają uwagę na aspekty środowiskowe procesu wytwarzania produktu czy procesu świadczenia usługi. Biznes zmuszony jest odpowiedzieć na te wyzwania mające swoje źródło w rozwijającej się koncepcji zrównoważonego rozwoju gospodarczego. Działania firm wdrażających tą koncepcję mają wpływać między innymi na ochronę środowiska naturalnego przede wszystkim poprzez: ograniczanie ilości energii zużywanej do produkcji dóbr konsumpcyjnych oraz eliminację innych szkodliwych dla środowiska i zasobów przyrodniczych czynników występujących na etapie wytwarzania i konsumpcj. Działania te, z pewnością będą tym intensywniejsze, im więcej zachęt, również podatkowych, zostanie wprowadzonych przez administrację państwową – mówi Robert Sroka, szef projektów CSR w Accreo Taxand.

W analizowanych przez Accreo Taxand systemach podatkowych krajów europejskich, do najciekawszych form wsparcia państwa skierowanych do firm dbających o CSR w obszarze środowiskowym, należą:
• W Wielkiej Brytani – wprowadzienie podwyższonej stawki amortyzacji podatkowej na inwestycje w wybrane „zielone” technologie – energooszczędne urządzenia oraz instalacje;
• W Grecji – stosowanie dotacji na nowe technologie o innowacyjnych zastosowaniach, których celem jest ochrona środowiska i energooszczędność;
• W Belgii – wprowadzenie ulgi inwestycyjnej dla wszystkich przedsiębiorstw na inwestycje wspomagające oszczędność energii, polegającej na odliczeniu od podatku 15,5% wartości nabytych aktywów;
• W wybranych regionach Hiszpanii – ulga podatkowa na wykorzystanie „zielonej” energii. Przykładowo, w Madrycie właściciel budynku mieszkalnego, który zainwestował w instalację wykorzystującą energię słoneczną może pomniejszyć swoje zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku od nieruchomości nawet o 25%;
• W Grecji – koszty poprawy wydajności ekologicznej budynków stanowią koszt uzyskania przychodu. Ulga ta dotyczy przykładowo wydatków na instalację słonecznego systemu grzewczego, zastąpienie centralnego ogrzewania systemem gazowym, czy dodatkową izolację grzewczą;
• Na Ukrainie - zwolnienia podatkowe w zakresie podatku dochodowego oraz podatku VAT, dostępne są m.in. dla przedsiębiorstw wytwarzających oraz wykorzystujących biopaliwa.

W zakresie ograniczania emisji CO2 państwa oferują zachęty podatkowe na innowacje i inwestycje w ekologiczną flotę samochodową. Polski system podatkowy nie przewiduje jednak żadnych ulg z tym związanych. Wśród analizowanych krajów zachęty w tym obszarze oferuję:
• Wielkia Brytania umożliwa jednorazową amortyzację podatkową dla pojazdów napędzanych elektrycznie (podatnicy stosują 100% stawkę amortyzacji w pierwszym roku). Dodatkowo pracownicy używający tych pojazdów nie płacą podatku od użytkowanych samochodów elektrycznych zapewnianych przez pracodawcę oraz płacą obniżony podatek od samochodów hybrydowych i pojazdów o niższej emisji CO2;
• Belgia wprowadziła zachętę podatkową na zakup samochodów z silnikiem elektrycznym, wyrażoną w stałej kwocie ulgi, która wynosi pomiędzy 50% a 100%. Koszt zakupu pojazdu nie emitującego w ogóle dwutlenku węgla do atmosfery upoważnia nawet do 120% ulgi. Dodatkowo odliczeniu w 75% podlegają koszty oleju napędowego.

W Polsce system zachęt podatkowych jest stosunkowo słabo rozwinięty. Praktycznie istnieją trzy grupy ulg podatkowych promujących podmioty społecznie odpowiedzialne.
• Zwolnienie producentów z akcyzy energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii, na podstawie dokumentu potwierdzającego umorzenie świadectwa pochodzenia energii;
• Ulga inwestycyjna z tytułu wydatków poniesionych na zakup i zainstalowanie urządzeń do produkcji energii ze źródeł odnawialnych dla podatników podatku rolnego;
• Premia termomodernizacyjna, która zgodnie z zapisami Ustawy termomodernizacyjnej, przyznawana jest podatnikom PIT na spłatę części kredytu zaciągniętego na termomodernizację, jeśli z audytu energetycznego wynika, że w rezultacie realizacji przedsięwzięcia nastąpi zmniejszenie zużycia energii.

Jak nie zachęty to kary
W październiku 2005 . roku, zostały wprowadzone w naszym kraju mechanizmy ekonomiczne, w formie certyfikatów stanowiących prawa majątkowe (zielone certyfikaty dla energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, a następnie, czerwone i żółte – dla energii pochodzącej ze źródeł wysokosprawnych), promujące wytwarzanie zielonej energii i energii pochodzącej ze źródeł charakteryzujących się wysoką sprawnością wytwarzania, a więc mniejszą uciążliwością dla środowiska. Ponadto na początku bieżącego roku została uchwalona Ustawa o efektywności energetycznej , która wprowadziła system białych certyfikatów (w chwili obecnej trwają prace nad aktami wykonawczymi do ustawy). Zgodnie z nim przedsiębiorstwa sprzedające energię elektryczną, ciepło i gaz odbiorcom końcowym zobowiązane są do corocznego przedstawienia odpowiedniemu organowi świadectwa efektywności energetycznej (białego certyfikatu) będącego dowodem zrealizowania przedsięwzięć poprawiających efektywność energetyczną. Jeśli sprzedawcy nie pozyskają odpowiedniej liczby certyfikatów, których ilość na dany rok będzie określana rozporządzeniem ministra gospodarki, to będą musieli płacić kary, czyli opłatę zastępczą, której wysokość nie jest jeszcze ustalona. Firmy będą miały również możliwość kupna białych certyfikatów na Towarowej Giełdzie Energii, zgodnie z mechanizmem obowiązującym obecnie w obrocie zielonymi i czerwonymi certyfikatami. Jeżeli firma nie wykorzysta swoich certyfikatów może je zbyć, co czyni z certyfikatów dodatkowe źródło przychodów dla przedsiębiorstwa.

Dodatkowo w stosunku do ograniczonej liczby instrumentów prawnych i podatkowych w Polsce, wspierających oszczędzanie energii i inwestycje firm w tym zakresie, są też inne możliwości wdrażana energooszczędnych rozwiązań. Należy do nich choćby, mało powszechna w Polsce, choć dobrze już funkcjonująca w innych krajach Europy, formuła ESCO (Energy Service Company). Zakłada ona realizację projektów poprawiających efektywność energetyczną poprzez wyspecjalizowane firmy, których wynagrodzenie jest ściśle związane z osiągniętymi oszczędnościami w zużyciu energii. Firmy te zapewniają kompleksową realizację projektów; poczynając od przeprowadzenia audytu i określenia możliwości poprawy efektywności energetycznej, poprzez realizację projektu, zapewnienie finansowania aż do jego eksploatacji. Doświadczenie i ścisła specjalizacja tego typu firm, jak również powiązanie ich wynagrodzenia z osiągniętymi oszczędnościami gwarantują wysoką efektywność realizacji projektów. Niestety stosowne rozwiązania istniejące w polskim systemie prawnym i podatkowym nie zachęcają do realizacji projektów w tej formule – mówi Krzysztof Grzywacz, dyrektor zarządzający w Aesco, firmie doradczej, która specjalizuje się usługach z zakresu zwiększania efektywności energetycznej przedsiębiorstw.

(xt)